Narodowe Centrum Badań Jądrowych, znane powszechnie jako NCBJ, zostało założone 1 września 2011 roku. Powstało ono w wyniku połączenia dwóch instytutów, co miało miejsce na mocy rozporządzenia Rady Ministrów. W wyniku tego połączenia Instytut Energii Atomowej został włączony do struktur Instytutu Problemów Jądrowych, tworząc tym samym największy instytut badawczy w Polsce, który obecnie zatrudnia ponad 1000 pracowników.
Główna siedziba NCBJ znajduje się w Świerku, dzielnicy Otwocka, oddalonej o 31 km od centrum Warszawy. Większość zakładów NCBJ zlokalizowana jest właśnie w tej miejscowości, a cztery dodatkowe znajdują się w Warszawie, przy czym jeden z nich jest częściowo usytuowany zarówno w Warszawie, jak i w Łodzi.
NCBJ składa się z 11 zakładów naukowych oraz 6 zakładów badawczo-rozwojowych, a także dysponuje reaktorem jądrowym Maria. Dodatkowo posiada dwa laboratoria, które nie mają statusu zakładów naukowych oraz zaplecze administracyjne i transportowe, w tym Zakład Transportu Samochodowego w Świerku. Zakłady te prowadzą badania w obszarach takich jak:
- fizyka cząstek elementarnych i promieniowania kosmicznego,
- fizyka jądrowa w szerokim zakresie energii,
- fizyka plazmy gorącej,
- fizyka akceleratorowa,
- badania materiałowe,
- rozmaite techniki pomiarowe, w tym szczególnie budowa detektorów promieniowania,
- elektronika jądrowa.
NCBJ ma również uprawnienia do prowadzenia studiów doktoranckich w zakresie fizyki, zarówno doświadczalnej, jak i teoretycznej, a także do nadawania stopni naukowych doktora oraz doktora habilitowanego w tej dziedzinie.
W wyniku projektu realizowanego w latach 2009–2015, który został sfinansowany w 85% przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz w 15% przez rządową dotację celową, powstało Centrum Informatyczne Świerk. Jest ono wyposażone w superkomputer, który pod koniec 2015 roku znalazł się na 155 miejscu na liście Top 500 najszybszych komputerów na świecie.
Integralną częścią NCBJ jest Ośrodek Radioizotopów POLATOM, który zajmuje się produkcją i dystrybucją preparatów izotopowych wykorzystywanych w medycynie, nauce oraz przemyśle, a także w ochronie środowiska. Co roku instytut ten odwiedzany jest przez około 7–10 tysięcy osób, głównie uczniów, młodzież oraz studentów, w ramach działalności edukacyjnej i dydaktycznej organizowanej przez Centrum.
Historia
Narodowe Centrum Badań Jądrowych ma swoje początki w Instytucie Badań Jądrowych. Historia tego ośrodka sięga 4 czerwca 1955 roku, kiedy został on powołany do istnienia. W 1958 roku z jego struktury wydzielono oddział krakowski, który w 1960 roku uzyskał status samodzielnego Instytutu Fizyki Jądrowej. Zmiany w organizacji miały miejsce również w 2003 roku, gdy instytut został włączony w skład Polskiej Akademii Nauk. Po śmierci prof. dr Andrzeja Sołtana w 1959 roku, organizatora i pierwszego dyrektora Instytutu, zmieniono jego nazwę na Instytut Badań Jądrowych im. Andrzeja Sołtana.
W ciągu kolejnych lat, poprzez decyzję Prezesa Rady Ministrów w dniu 1 stycznia 1983 roku, nastąpił podział Instytutu na trzy nowe jednostki: Instytut Energii Atomowej, Instytut Problemów Jądrowych oraz Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, który powstał na bazie dotychczasowego ośrodka znajdującego się na Żeraniu. Po kilku latach, 1 września 2011 roku, dwa pierwsze instytuty zostały ponownie połączone.
Warto również wspomnieć o istotnych wydarzeniach organizacyjnych i technologicznych w historii. W 1958 roku, na terenie Świerku oddano do użytku radziecki reaktor jądrowy EWA oraz pierwszy cyklotron U-120 w krakowskim oddziale instytutu. Rok 1965 to czas uruchomienia cyfrowej maszyny GIER, a 1966 rok to rozpoczęcie budowy reaktora jądrowego Maria, który został uruchomiony w 1974 roku i funkcjonuje do dziś. Również w tym samym roku zainstalowano maszynę cyfrową CYBER, a w ośrodku warszawskim na Żeraniu, uruchomiono akcelerator elektronów LAE 13-9 w 1971 roku.
Przypisy
- Superkomputer ze Świerku wśród najszybszych instalacji obliczeniowych świata.
- https://www.polatom.pl NARODOWE CENTRUM BADAŃ JĄDROWYCH, Ośrodek Radioizotopów POLATOM
- Polski reaktor pracuje bezpiecznie, Metro 09.04.2015 r.
- Dział Edukacji i Szkoleń [online], NCBJ [dostęp 06.02.2020 r.]
- Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie połączenia Instytutu Problemów Jądrowych imienia Andrzeja Sołtana oraz Instytutu Energii Atomowej POLATOM z dnia 05.08.2011 r., Dz.U. z 2011 r. nr 173, poz. 1032
- Zarządzenie nr 31 Prezesa Rady Ministrów z dnia 13.12.1982 r. w sprawie organizacji jednostek naukowo-badawczych i rozwojowych atomistyki, M.P. z 1982 r. nr 32, poz. 279
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty edukacyjne i naukowe":
Reaktor Maria | Warszawska Szkoła Wyższa z siedzibą w Otwocku | Liceum Ogólnokształcące nr I im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Otwocku | Liceum Ogólnokształcące Nr III im. Juliusza Słowackiego w OtwockuOceń: Narodowe Centrum Badań Jądrowych