Świdry Wielkie

Dzielnice

Świdry Wielkie to historia zakorzeniona głęboko w przeszłości, stanowiąca najstarszą część Otwocka, której kod w Systemie Identyfikacji Miejscowości to SIMC 0921355. Dawniej obszar ten pełnił rolę wsi, usytuowanej w obrębie mikroregionu etnograficznego znanego jako Urzecze.

Warto podkreślić, że odkrycia archeologiczne dokonane na tym terenie miały istotny wpływ na nazwę kultury paleolitycznej, zwanej kulturą świderską. Te ważne znaleziska nie tylko świadczą o obecności ludzi w tym rejonie, ale również wzbogacają naszą wiedzę na temat życia i obyczajów społeczności, które osiedlały się w Świdrach Wielkich na przestrzeni wieków.

Historia

Świdry Wielkie, niegdyś wieś usytuowana nad brzegiem rzeki Świder, w pobliżu jej ujścia do Wisły, przy znanej przeprawie oraz przystani flisackiej. Do dnia dzisiejszego tereny na północ od ulicy Warsztatowej, zamieszkiwane przez mieszkańców Świdrów Wielkich, noszą nazwę bindugi. Historia tego miejsca sięga przynajmniej roku 1405, kiedy to wieś po raz pierwszy została wzmiankowana jako Świder, vel Świdry (Mroczek de Sweder), co jednoznacznie wskazuje na jej istnienie w XV wieku.

Więź Świdrów z rodem Pobogów jest historycznie udokumentowana; ród ten dziedziczył majątek również w takich miejscowościach jak Sobiekursk, Całowanie oraz w nieistniejącym już Żelawinie. W XIX wieku, wieś ta była znana pod nazwą Świdry Dalsze, co mogło być związane z jej większą odległością od Warszawy, w stosunku do Świdrów Bliższych (obecnie Świdry Małe), które są integralną częścią Józefowa. Świdry Wielkie wchodziły w skład parafii Karczew, guberni warszawskiej, powiatu nowomińskiego oraz gminy Otwock, podczas gdy Świdry Małe były już w obrębie powiatu warszawskiego.

W roku 1827 Świdry Wielkie stanowiły majątek Otwock Wielki, a ich populacja wynosiła 109 mieszkańców w 18 domach. W miejscu zwanym Górkami, które niegdyś były częścią wsi, w 1919 roku znaleziono ślady osadnictwa z okresu późnego paleolitu, co potwierdza bogate dziedzictwo kulturowe tego regionu.

W latach 1867–1916 wieś była częścią gminy Otwock, a następnie, w latach 1916–1952, weszła w skład gminy Karczew (najpierw w powiecie mińskim, a od 1916 w warszawskim). W 1921 roku liczba stałych mieszkańców Świdrów Wielkich wynosiła już 284.

Dnia 20 października 1933 roku utworzono gromadę Świdry Wielkie, która miała charakterystyczne granice w obrębie gminy Karczew, obejmując jedynie mieszkańców tej wsi. Podczas II światowej wojny światowej Świdry Wielkie znalazły się w Generalnym Gubernatorstwie, a w 1943 roku gromada ta liczyła 435 mieszkańców. W 1951 roku wieś posiadała 70 zabudowań.

Na mocy decyzji z 1 lipca 1952 roku, gromadę Świdry Wielkie wydzielono z gminy Karczew i włączono do gminy Józefów, przy czym część zabudowy wsi została włączona do miasta Otwocka. To właśnie wówczas Świdry Wielkie stały się częścią Otwocka, umożliwiając mu krótki dostęp do Wisły. Dodatkowo, w tym czasie Otwock stał się częścią nowego powiatu miejsko-uzdrowiskowego, który istniał do końca 1957 roku, po czym został przekształcony w powiat otwocki.

W dniu 26 lutego 2019 roku, rada miasta Otwocka jednogłośnie podjęła uchwałę, by rondo na skrzyżowaniu ulic Kraszewskiego, Batorego i Warsztatowej w Otwocku, będące w centrum dawnych Świdrów Wielkich, nosiło nazwę „Nadwiślańskiego Urzecza”. Inicjatywa ta była wspierana przez Łukasza Maurycego Stanaszka, badacza i odkrywcę regionu, wraz z Fundacją Dobra Przestrzeń z Otwocka.

Przypisy

  1. Rondo Urzecza. Linia.com.pl, 04.03.2019 r.
  2. Ł. M. Stanaszek: Nadwiślańskie Urzecze. Podwarszawski mikroregion etnograficzny. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Warszawa-Czersk 2014, s. 46. ISBN 978-83-939981-0-4.
  3. a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). GUS. [dostęp 09.01.2021 r.]
  4. J. Kałuszko, Paweł Ajdacki: Otwock i okolice. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 251. ISBN 83-89188-49-X.
  5. Świdry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 650.
  6. J. Lubomirski: Księga Ziemi Czerskiej 1404-1425 poprzedzona wstępem historycznym. Warszawa 1879.
  7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 1957 r. w sprawie zniesienia powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, utworzenia powiatu miejskiego Otwock, powiatu otwockiego i niektórych osiedli oraz w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwie warszawskim. (Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176)
  8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie zniesienia powiatu warszawskiego, utworzenia powiatów piaseczyńskiego, pruszkowskiego, nowodworskiego i miejsko-uzdrowiskowego Otwock oraz zmiany granic, siedziby i nazwy powiatu radzymińskiego w województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185)
  9. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych miast w powiatach warszawskim i radzymińskim, województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181)
  10. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic, siedzib i nazw niektórych gmin w powiecie warszawskim, województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180)
  11. Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136.
  12. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1: m.st. Warszawa i Województwo warszawskie (s. 194).
  13. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości gminy Karczew, Wiązowna i Pomiechowo oraz miasta Otwock i Zakroczym... (Dz.U. z 1924 r. nr 60, poz. 601)

Oceń: Świdry Wielkie

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:13